درآمد در تاریخ پُرافتخار ایران اسلامی ، همواره زنان عالم، مؤمن، شجاع و شیر دل جایگاه ویژه ای داشته و نقش اساسی آنها در نهضت ها ، خیزش ها و حرکت های علمی ، اجتماعی و فرهنگی فراموش ناشدنی است . این زنان شیر دل نه تنها مردان بزرگی را در دامن پُر مهر و محبت خود پرورش داده اند ، بلکه سبب تداوم حرکت های عظیم مردمی و رشد و بالندگی حیات علمی و اجتماعی جامعه شده اند . در این میان صفحات تاریخ خطه آذربایجان مشحون از فعالیت های بانوان قهرمانی است که با تکیه بر نیروی ایمان و عمل در عرصه های مختلف علمی ، اجتماعی ، فرهنگی و مبارزاتی قدم برداشتند و نام خود را در ردیف مشاهیر ایران اسلامی جاویدان و ماندگار ساختند . در این نوشتار به شرح حال یکی از بانوان شاعر این خطّه پرداخته می شود ، امید که مورد توجه و قبول صاحبان فضل و ادب قرار گیرد. محل تولد و خاندان حیران خانم ، شاعره نامدار سده سیزدهم هجری قمری از زنان نامورِ خاندان «دُنْبُلی»(1) است . از تاریخ حیات و شرح حال وی اطلاع دقیقی در دست نیست و آنچه نویسندگان و محققین در خصوص زندگانی وی به نگارش در آورده اند متناقض می باشد . «حیران» ظاهرا تخلص او بوده و وی نام دیگری داشته است . محمّد علی تربیت تولد وی را شهر تبریز درج کرده ،(2) و برخی از محققین او را متولد نخجوان دانسته اند و رشد و نمای وی را در شهر ارومیه روستای «خانقاه سرخ» که به زبان ترکی «قزل خنیه» مشهور است ـ در سه فرسخی ارومیه و پایین تر از کار خانه قند ـ قید کرده اند .(3) نویسندگان کتاب «بزرگان و سخن سرایان آذربایجان غربی» این شاعره نامی را جزء شعرای ارومیّه و مؤلف کتاب «دانشمندان آذربایجان» و دکتر جواد هیئت در کتاب «آذربایجان ادبیات تاریخینه بیر باخیش» او را اهل تبریز معرّفی می کند در حالی که خود اعتراف دارد ، که از دودمان دنبلی است . امّا به اعتقاد نگارنده کلمات خوی و دُنْبُل از هم جدا ناشدنی است و اقامت چند ساله حیران خانم در ارومیّه و تبریز را نمی توان دلیل بر این گرفت که او اهل آن دو شهر است ، چنان که عبدالرّزاق دنبلی (مفتون خویی) و بهاءالدّین دنبلی و عدّه ای از بزرگان ، این خاندان را فقط به خاطر این که از خاندان دنبلی هستند جزء بزرگان آذربایجان غربی یاد کرده اند با این که می دانند اقامتگاه دانشمندان فوق آذربایجان غربی نیست ، فقط چون دنبلی هستند و دنبلیان با خوی پیوند ناگسستنی دارند و خوی جزء آذربایجان غربی است بدین جهت جزء رجال آذربایجان غربی ذکری از ایشان به میان آورده اند . به هر صورت حیران خانم چون دنبلی است به خوی اختصاص دارد اگر چه زادگاه و محلّ نشو و نمایش در خوی نباشد . (4) مؤلفین «بزرگان و سخن سرایان آذربایجان غربی» در مورد پیوند نزدیک شهر خوی و طایفه دنبلی و انتساب حیران خانم به خاندان دنبلی می نویسند : خواننده عزیز توجّه دارد که طایفه دنبلی از قدیم الایّام در صفحات خوی و شاهپور (سلماس) سکونت داشته اند و تاریخ عمومی و اجتماعی آذربایجان غربی از حادثاتی حکایت دارد که به دست بزرگان این طایفه به وقوع پیوسته است . با توجّه به این واقعیّت مسئله انتساب حیران به این خاندان از دو حال خارج نیست ، یا باید تصوّر کرد که اجداد وی در زمان های قدیم از خوی به نخجوان نقل مکان کرده اند و یا لزوما و باید معتقد بود که تعدادی از این دنابله نیز در نخجوان اقامت داشته اند .(5) او در یکی از اشعارش در مورد حسب و نسب خویش می گوید : پرسی اگر ز نسبتِ «حیرانِ» دلفگار از خادمانِ شیر خدا ، شاه دین ، علی است باشد ورا حسب ، ز عزیزان نخجوان او را ولی ، نسب ز کریم خان دُنبُلی است و در جایی دیگر به تیره و طایفه خود اشاره کرده و چنین می سراید : چو ابر گریه کند دنبلی و کنگر لو الهی همچو من افشار و قجر سوزد پدر پدرش کریم خان کنگرلوی دنبلی(6) از سران سپاه عباس میرزا است . اجدادش در روزگاران سابق به علت اختلافات درونی قبیله ، از دنبلی های حوالی سکمن آباد ، چورس و خوی جدا شده و در حوالی ارس استقرار یافته بودند . حیران خانم در نخستین دوره جنگ های ایران و روس در سال 1218 ق و انعقاد پیمان ننگین بار «ترکمنچای» و الحاق قسمتی از سرزمین عزیز ایران به خاک روسیّه ، به همراه پدر و اعضای خانواده به ایران آمدند و مدتی در تبریز رحل اقامت افکنده و به دیدار نایب السلطنه عباس میرزا نائل آمدند . سپس راهی ارومیّه شدند و در روستای «قِزِلْ خَنْیَه» ، در 18 کیلومتری ارومیّه که از طرف عباس میرزا به عنوان تُیُول(7) به کریم خان واگذار شده بود ، اقامت گزیدند . هم اکنون بازماندگان کریم خان در این روستا ساکن بوده و به نام خانوادگی «کریملو» اشتهار دارند و حیران از اسلاف همین خاندان است .(8) در فراق یار با عزیمت حیران از نخجوان به ایران نامزدش که لحظه ای تحمل دوری او را نداشت به علت نامعلومی به ایران نیامد و در آنجا ماندگار شد . حیران آن دختر آشفته و پریشان ، پس از استقرار در ایران ، اشعار سوزناکی در فراق نامزدش سروده که این هجران در بیشتر اشعارش نمایان است . حال ما را که کند عرض به جانانه ما شود آگاه ز حال دل دیوانه ما جرعه نوشیم ز خمخانه وصل رخ او سر بر افلاک کشد ناله مستانه ما لال شد از ستمش بلبل طبع حیران سوخت در آتش شوقش پر پروانه ما دوری راه و عدم امکان ارسال نامه ها و پیک های منظم باعث گردیده بود که رفته رفته از طرف دشمنان حیران خانم چنان شایع گردد که نامزدش دیگر علاقه ای به او ندارد . او در شعرهایش گاهی خطاب به نامزدش تمنای ارسال نامه می کند تا خاطر غمدیده خود را با آن شاد کند : گاه با مکتوب ما را یاد ساز خاطر غمدیدگان را شاد ساز * * * لااقل ای مه سپهر وفا گاه با نامه یاد ساز مرا نیست لایق ایا مه تابان خلق گویند بی وفاست فلان(9) درباره ازدواج حیران و چگونگی آن اطلاع صحیحی در دست نیست و گویا او به یاد محبوب نخجوان ، دل خوش داشته و از ازدواج سر باز زده است و شاید هم در همان روستای قزل خنیه ـ به احتمال ضعیف ـ تن به ازدواج یکی از اقوام خود داده است . در هر حال اگر بتوانیم شعر زیر را خطاب به همسرش عنوان کنیم باید نتیجه بگیریم که از وصلت خود خرسند نبوده و در آرزوی آزادی است . تا به کی می کشی تو در بندم نیستی راستی خداوندم من ندانم چه کرده ام به قضا که به دامت چنین بر افکندم به جفایی چنین به حال خودم گاه می گریم و گهی خندم گر برانی که تا خلاص شوم به خدا نیز از تو خرسندم(10) از اشعار وی استفاده می شود که از عمری طولانی برخوردار بوده و زمان سه پادشاه قاجار را درک کرده است . به قول محمّد علی تربیت، موقع وفات هشتاد سال داشته است . وفات وی بین سال های 1260 تا 1270 ق در تبریز اتفاق افتاده است . (11) روزگارم نمود چون نومید غیر ذکر حبیب نیست کلید عمرم از دست شد چو تیر از شَست برف پیری مرا به سر بنشست حیران خانم تا پایان عمر چشم انتظار نامزدش بود و این از نوع بیان غالب اشعارش هویداست . چنان چه او در تمام خطاب های خود به نامزدش ، حتّی در پیری و در بستر مرگ او را جوان خطاب می کند . پیرم اگر که بخت ما یار شود این گردش افلاک مدد کار شود غم نیست ز پیری ام جوان می گردم دلدار به ما اگر که غمخوار شود * * * غم نیست اگر که غم نموده پیرم در دست فراق دوست دستگیرم آن یوسف دهر گر مرا بنوازد خود گشته جوان عمر از سر گیرم نا گفته پیداست که نامزد او ـ اگر زنده بود ـ به همراه خود شاعره نیز پیر شده بود ولی چون از نظر فلسفی آخرین تصویر ذهنی قبل از جدایی ، تصویر جوانیِ نامزدش بوده لهذا تا پایان عمر او را در همان کسوت جوانی می بیند . آخرین شعر او که در بستر مرگ با عنوان «الوداع» سروده مؤیّد نظریّه فوق است : الوداع ای ماه تابان الوداع الوداع ای شاه خوبان الوداع می کنم آه و فغان با سوز دل چون رسیده وقت هجران الوداع از درت ای مونس قلب حزین می روم با چشم گریان الوداع از فراقت ای طبیب مهربان درد ما را نیست درمان الوداع چون که هجران شد نصیب جان ما ای عزیزان و محبّان الوداع با دل پر حسرت و با جان زار دور می گردم ز جانان الوداع چون وداع واپسین است ای جوان رحم کن بر حال حیران الوداع(12) استقبال حیران از اشعار شاعران بزرگ حیران خانم ذهنی خلاق و ذوقی سرشار داشته و غالبا در سرودن شعر در انواع گوناگون قصیده ، غزل ، رباعی ، مخمس ، ترجیع بند و ... دستی توانا داشته است . به اعتقاد پژوهشگران حیران خانم تسلط عجیبی بر صناعات شعری داشته و به استقبال شعرای مشهور ایران رفته و اشعار آنها را جواب گفته است . حیران خانم در استقبال از این شعر مشهور رودکی : بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی با دو غزل به او جواب گفته که ما به جهت اختصار به یک غزل او اشاره می کنیم . از دو زلفت بوی جان آید همی عنبر از زلفت عیان آید همی عنبر است آن عطر یا گل یا گلاب از دو زلفت روان آید همی چون نقاب از روی ماهت وا کنی مرحبا از انس و جان آید همی احسن اللّه خیزد از اهل جهان بارک اللّه ز آسمان آید همی   از دل زارم ز هجران رُخَت صد هزار آه و فغان آید همی آه من از سینه پر سوز من گویی از آتش دخان آید همی گر ببیند روی تو حیران زار بر تن خسته روان آید همی غزل مشهور سعدی را که می فرماید : ای ساربان آهسته ران کآرام جانم می رود وآن دل که با خود داشتم با دلستانم می رود را با غزل ذیل این چنین جواب گفته است : ای ساربان رحمی بکن بر من که یارم می رود از رفتن آن سرو قد ، صبر و قرارم می رود از فرقت آن نوجوان ، تن گشته زار و ناتوان دل در خم زلف نهان ، جان آشکارم می رود   لشگر کشیده درد و غم ، قدّم ز هجران گشته خم صد دجله خون دم به دم از هر کنارم می رود از هجر آن پیمان شکن ، غم هجوم آورد به من روی گل ببو چو نسترن ، از بر نگارم می رود حیران به هجران رو به رو ، چو لکه شد این نکته گو آن سرو قدّ و ماهرو چون گلعذارم می رود مستزاد مشهور مولوی با عبارت ذیل : هر لحظه به شکلی بت عیّار برآمد دل برد و نهان هر دم به لباسی دگر آن یار برآمد گه پیر و جوان شد را این چنین استقبال می کند که منتخباتی از آن مستزاد چنین است : آن سرو سرافراز ، روزی که درآمد خورشید عیان شد بر دیده دل قامت او جلوه گر آمد کان سرو روان شد چون کرد تجلّی رخ پر نور وی از شب دل گشت پریشان تیر مژه اش بر جگرم کارگر آمد صد رخنه به جان شد با عشق تو حیران به جهان آمده ای مه با شوق تو می زیست هم در هوس عشق تو عمرش به سر آمد در خاک نهان شد حیران خانم با قدرت و تسلّط وصف ناپذیر یکی از غزل های صائب تبریزی را چنین تخمیس می کند : ز وصل روی دلبر دلم چون گلشن است امشب ندارم خوف از هجران ، دل و جان با من است امشب هزاران شکر بر ایزد که روحم در تن است امشب ز حسن نیم رنگ یار بزمم روشن است امشب نظرات شما عزیزان: نام : آدرس ایمیل: وب سایت/بلاگ : متن پیام: نظر خصوصی  کد را وارد نمایید:       عکس شما آپلود عکس دلخواه: نوشته : سجاد زمانی تاریخ: برچسب:ترك,پان تركيسم,تورك,باياتيلار,شجره نامه,تاريخ ترك,بابك,تاريخ اريايي,ايران زمين,تبادل لينكي,بهداشت حرفه اي,عكس باهال,عاشق,عشق, مکان تبلیغات شما درباره مدیرسایت ایمنی در کارخانه فولاد بناب تصاویر ایمنی بهداشت حرفه ای مطالب مرتبط ایمنی در صنعت دکتر شریعتی ارگونومی تصاویر تصاویر ایمنی فیلم آموزشی »کاربر: Admin درباره وبلاگ به اولين و بزرگترين سايت رسمي ايمني و بهداشت در صنعت فولاد(ذوب و نورد)كشور خوش آمديداميدواريم ساعات خوب و خوشي را سپري كنيد. آرزوي ما هدف ما و هدف ما بهبود شرايط ايمني و بهداشتي كشورعزيزمان ايران مي باشد پرستاری در ترکیه هنگام وقوع زلزله بیماران را نجات داد خطر بیخ گوش ایران،خدا به ما رحم کند زلزله۱۰شهر آذربایجان غربی را تهدید می کند استخدامی در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه EOPبهداشت محیط(برنامه عملیات) HSEPLAN چیست؟ نرمش های کششی ستون فقرات برای دندانپزشک ورزش های کششی برای دندانپزشکان نکات ایمنی و خطرات نصب بخاری گازی استاندارد مخازن ذخیره سوخت(NFPA 30A ) در كل اينترنت در اين سايت بهمن 1401 دی 1401 فروردين 1401 بهمن 1400 دی 1400 آذر 1400 آبان 1400 مهر 1400 شهريور 1400 مرداد 1400 اسفند 1399 آبان 1399 مهر 1399 شهريور 1399 مرداد 1399 تير 1399 خرداد 1399 فروردين 1399 اسفند 1398 بهمن 1398 دی 1398 آذر 1398 آبان 1398 مهر 1398 شهريور 1398 مرداد 1398 تير 1398 خرداد 1398 ارديبهشت 1398 فروردين 1398 اسفند 1397 بهمن 1397 دی 1397 آذر 1397 آبان 1397 مهر 1397 مرداد 1397 تير 1397 ارديبهشت 1397 فروردين 1397 اسفند 1396 دی 1396 آذر 1396 اسفند 1395 بهمن 1395 آذر 1395 آبان 1395 مهر 1395 شهريور 1395 مرداد 1395 تير 1395 خرداد 1395 ارديبهشت 1395 فروردين 1395 اسفند 1394 آبان 1394 مهر 1394 شهريور 1394 مرداد 1394 تير 1394 خرداد 1394 ارديبهشت 1394 فروردين 1394 اسفند 1393 بهمن 1393 دی 1393 آذر 1393 آبان 1393 مهر 1393 شهريور 1393 مرداد 1393 تير 1393 خرداد 1393 ارديبهشت 1393 فروردين 1393 اسفند 1392 بهمن 1392 دی 1392 آذر 1392 آبان 1392 مهر 1392 شهريور 1392 مرداد 1392 تير 1392 خرداد 1392 ارديبهشت 1392 فروردين 1392 اسفند 1391 بهمن 1391 دی 1391 آذر 1391 آبان 1391 مهر 1391 شهريور 1391 مرداد 1391 تير 1391 خرداد 1391 ارديبهشت 1391 فروردين 1391 اسفند 1390 بهمن 1390 دی 1390 آذر 1390 آبان 1390 مهر 1390 شهريور 1390 تير 1390 خرداد 1390 ارديبهشت 1390 فروردين 1390 اسفند 1389 تبریز صنعت نهاد اجرايي ايمني و بهداشت بريتانيا گروه ايمني و بهداشت حرفه اي منچستر آزمون برد تخصصي ايمني و بهداشت حرفه اي بريتانيا انجمن ملي ايمني امريكا ايمني و بهداشت انگلستان بهداشت حرفه ای استرالیا بهداشت حرفه ای کانادا انجمن مهندسین ایمنی آمریکا NFPA OSHA سایت سازمان بین المللی کار سایت سازمان بهداشت جهانی وب سایت فریبا شش بلوکی heart beat آنایوردوم "جنگ تپه،آواجيق" سایت شرکت ایمن زیست آذر سایت رسمی امید سلطانی سایت رسمی مهدی رحمتی سایت رسمی شهرام ناظزی ریخته گری آنایوردوم دختری از جنس باران عصر جوان ترانه های زندگی عشق هرگز نمیمیرد پرواز در آسمان شعر کیت اگزوز ریموت دار برقی ارسال هوایی بار از چین خرید از علی اکسپرس الوقلیون جای کد مورد نظر شما ابر واژه لینک دوستان کیت اگزوز زنون قوی چراغ لیزری دوچرخه زیبا ترین قالب های وبلاگ تمامی حقوق این سایت از جمله : مطالب ، طرح قالب و... محفوظ است. sajjadzamani سجاد زمانی sajjadzamani http://s-zamani.ir ایمنی در صنعت فولاد ترکی یعنی... ایمنی در صنعت فولاد به اولين و بزرگترين سايت رسمي ايمني و بهداشت در صنعت فولاد(ذوب و نورد)كشور خوش آمديداميدواريم ساعات خوب و خوشي را سپري كنيد. آرزوي ما هدف ما و هدف ما بهبود شرايط ايمني و بهداشتي كشورعزيزمان ايران مي باشد رعایت اصول ایمنی و بهداشت در کارخانجات اگر جدی گرفته نشود علاوه بر اینکه خسارات جبران ناپذیر مستقیمی که برای کارخانه در بردارد برای اینده کارفرمایان و آویزون شدن عده ای از کارگران دارای نقص عضو و معلول را دربرخواهد داشت ایمنی در صنعت فولاد